* نام آزمایش:
کلسیم
* نام‌های دیگر آزمایش:
Ca Calcium,
موارد کاربرد تست:
کلسیم نقش مهمی در بسیاری از فعالیتهای سلولی ایفا میکند. به صورت درون سلولی در انقباض ماهیچهها و متابولیسم گلیکوژن و به صورت برون سلولی در مینرالیزاسیون استخوان و انعقاد خون و انتقال پالسهای عصبی نقش دارد.
اساس روش آزمایش: Arsenazo: در این روش کلسیم موجود در نمونه در محیط خنثی با ARSENAZO III ایجاد کمپلکس آبی رنگی مینماید. شدت رنگ ایجاد شده متناسب با مقدار کلسیم موجود در نمونه میباشد.
نمونه مورد نیاز در بخش نمونهگیری: خون تام وریدی – انواع مایعات بیولوژیک بدن – ادرار 24 ساعته بیمار
نمونه مورد نیاز در بخش فنی: سرم – پلاسما با هپارین - مایعات بدن
-ادرار باید به نسبت 1+10 با آب مقطر رقیق شود (برای مثال 100 میکرولیتر ادرار به علاوه 1 میلیلیتر آب مقطر) و عدد به دست آمده در 11 ضرب شود.
حداقل مقدار: 500 لاندا
ظرف نمونهگیری: لولههای درب قرمز سیستم خلاء
معیار غیر قابل قبول بودن نمونه: همولیز- نمونه آلوده به ضد انعقادهای سیترات ، EDTA و اکسالات
کلسیم یکی از مهم‌ترین مواد معدنی موجود در بدن میباشد و نقش مهمی در عملکرد صحیح ماهیچهها، اعصاب، قلب، تشکیل استخوان و انعقاد خون بازی میکند. حدود 99 درصد کلسیم بدن در استخوان‌ها و کمتر از 1 درصد از آن در جریان خون موجود است. نیمی از کلسیم موجود در خون آزاد است و از لحاظ متابولیکی فعال میباشد و نیمی‌دیگر از کلسیم در پیوند با آلبومین است که این‌ترکیب از لحاظ متابولیکی غیر فعال است. از لحاظ آزمایشگاهی هم کلسیم آزاد و هم کلسیم پیوند شده قابل اندازه‌گیری می‌باشند. مقداری از کلسیم توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌گردد که در ادرار قابل اندازه‌گیری میباشد.
این آزمایش جهت بررسی شرایطی که مربوط به استخوان‌ها، قلب، کلیه، اعصاب و دندان‌ها میباشد مفید است. ما از طریق بررسی میزان کلسیم خون نمی‌توانیم پی ببریم دقیقاً چه مقدار کلسیم در استخوان‌ها موجود است. برای پی بردن به میزان کلسیم موجود در استخوان احتیاج به عکس برداری با اشعه X میباشد که به آن اسکن استخوان می‌گویند. این آزمایش بخشی از برنامۀ چکاپ سلامت است. زمانی که میزان کلسیم خون غیرطبیعی باشد معمولاً آزمایش‌های دیگری نظیر ویتامین D، فسفر، کلسیم ادرار و کلسیم یونیزه نیز درخواست می‌شود. بررسی میزان کلسیم ادرار نشان می‌دهد که آیا کلیه‌ها میزان صحیحی از کلسیم را توسط ادرار دفع می‌کنند یا خیر و بررسی فسفر و ویتامین D نیز می‌تواند در تشخیص مشکلات دیگر کمک کننده باشد.
اگر فردی علائمی از قبیل مشکلات کلیوی مانند سنگ کلیه، بیماری‌های مربوط به استخوان و بیماری‌های اعصاب داشته باشد آزمایش کلسیم برای او درخواست می‌شود.
در بعضی از بیماران نظیر افرادی که خون یا مایعات داخل وریدی دریافت می‌نمایند و افرادی که سطح پروتئین خون آنها مشکل دارد، نظیر سطح پایین آلبومین، تعادل کلسیم آزاد و کلسیم پیوند شده بر هم می‌خورد، برای این بیماران آزمایش کلسیم یونیزه درخواست می‌شود. نوسانات کلسیم یونیزه می‌تواند عوارضی نظیر ضربان قلب آرام یا سریع، اسپاسم ماهیچهها و حتی کما به وجود آورد. از این رو بررسی کلسیم یونیزه توصیه می‌گردد.
علائم اختلالات کلسیم به قرار زیرند:
بیماری‌های کلیه، علائم کلسیم بالا نظیر خستگی، ضعف، کم اشتهایی، تهوع و استفراغ، درد ناحیه شکمی، تکرر ادرار و احساس تشنگی، علائم کلسیم پایین نظیر: گرفتگی عضلات و مشکلات مفاصل یا استخوان، بیماری تیروئید، بیماری‌های گوارشی، سرطان و سوء تغذیه. در صورتی‌که میزان کلسیم خیلی به آهستگی پایین بیاید می‌تواند علامت خاصی نداشته باشد. از علائم پایین آمدن کلسیم یونیزه نیز می‌توان به بی‌حسی عضلات اطراف دهان، دست‌ها و اسپاسم عضلانی اشاره کرد.
بررسی کلسیم در افرادی که مبتلا به سرطان (مخصوصاً سرطان کلیه، ریه، سینه و مالتیپل میلوما) و بیماری‌های کلیوی هستند و افرادی که عمل پیوند کلیه انجام داده‌اند توصیه می‌شود.
* مقادیر نرمال:
سرم : 10.3-8.6 میلی گرم در دسی لیتر
ادرار: 300-100 میلی گرم در 24 ساعت